“Nước vối có mất ngủ không?” – câu hỏi tưởng nhẹ nhàng nhưng lại khiến nhiều người “lăn tăn” mỗi tối. Vốn được xem là loại nước dân dã, tốt cho tiêu hoá, thanh nhiệt, nước vối được nhiều người dùng hằng ngày thay nước lọc. Tuy nhiên, một số người sau khi uống lại thấy trằn trọc khó ngủ, thậm chí mất ngủ kéo dài. Vậy thực hư ra sao? Cùng bác sĩ Trần Hải Long – chuyên gia Y học cổ truyền – giải mã từ gốc đến ngọn nhé!
Nước vối là gì?
Lá vối – loại lá thân quen với nhiều gia đình Việt – thường được hái từ cây vối ta, sau đó được phơi khô hoặc dùng tươi để nấu nước uống. Nước vối có vị hơi đắng, chát nhẹ, hậu ngọt, uống mát và dễ chịu. Ngoài lá vối, nụ vối cũng được dùng để pha trà nhờ hương thơm dịu, tính chất giải nhiệt và hỗ trợ tiêu hoá.
Thành phần và dược tính trong Y học cổ truyền
Theo Y học cổ truyền, lá vối có vị đắng, tính mát, quy vào kinh tỳ, vị và đại tràng. Tác dụng chính là thanh nhiệt, tiêu thực, chỉ khát, trừ thấp. Dân gian hay dùng nước vối sau bữa ăn để “đỡ đầy bụng” cũng vì lý do này.
Ngoài ra, một số nghiên cứu hiện đại cũng cho thấy nước vối chứa chất chống oxy hóa, tanin, flavonoid… có lợi cho hệ tiêu hoá và chuyển hóa đường huyết. Tuy nhiên, mỗi cơ địa là một “vũ trụ riêng”, và không phải ai dùng nước vối cũng gặp tác dụng giống nhau.
Nước vối có mất ngủ không?
Phân tích dưới góc nhìn Y học cổ truyền
Theo bác sĩ Trần Hải Long, bản thân nước vối không phải là nguyên nhân gây mất ngủ, nhưng nếu dùng sai cách, sai thời điểm hoặc với cơ địa nhạy cảm thì rất có thể “uống mát thành mất ngủ”. Trong Y học cổ truyền, mất ngủ có nhiều thể: do âm hư, do tâm tỳ hư, do can hoả vượng,…
Nước vối có tính mát, uống nhiều có thể làm hao tổn tỳ khí – nhất là với người tỳ vị yếu, hay lạnh bụng, ăn uống kém. Tỳ yếu thì sinh đàm thấp, ảnh hưởng đến tâm – từ đó gây lo âu, trằn trọc. Ngoài ra, uống nước vối vào buổi tối có thể khiến cơ thể tiểu nhiều về đêm, dẫn đến gián đoạn giấc ngủ.
Tác động lên hệ thần kinh và giấc ngủ
Một số người cho biết sau khi uống nước vối cảm thấy tỉnh táo hơn – đây có thể là phản ứng phụ do cơ thể tăng bài tiết và chuyển hoá. Đặc biệt nếu uống nước vối đặc, hoặc dùng chung với các thảo dược tính mát khác như mã đề, râu ngô, sẽ khiến cơ thể “lạnh bụng”, tim đập nhanh, bồn chồn – tất cả đều ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.
Ngược lại, người có thể trạng nhiệt, hay nóng trong, khó tiêu về đêm lại có thể ngủ ngon hơn khi uống nước vối – cho thấy hiệu quả tùy cơ địa, tùy cách dùng.
Những ai nên cẩn trọng khi dùng nước vối
Người có cơ địa hàn, tỳ vị yếu
Những người dễ lạnh bụng, hay đau bụng khi ăn đồ mát, đi phân lỏng, ăn uống kém… cần hạn chế uống nước vối, nhất là uống lạnh hay uống vào buổi tối. Dùng lâu dài sẽ khiến tỳ hư càng thêm hư, dẫn đến mất ngủ, chán ăn, mệt mỏi.
Người hay mất ngủ kinh niên
Với người có tiền sử mất ngủ lâu ngày, đặc biệt là thể tâm tỳ hư hoặc can hoả vượng, uống nước vối sai thời điểm (như buổi tối) có thể khiến tình trạng tệ hơn. Bác sĩ Long gợi ý: thay vì uống nước vối, có thể dùng các loại trà thảo dược như tâm sen, hoa nhài, lạc tiên… giúp an thần hiệu quả hơn.
Cách uống nước vối không gây mất ngủ
Thời điểm và liều lượng phù hợp
Uống nước vối không xấu, nhưng uống lúc nào, bao nhiêu và cơ địa bạn ra sao mới là điều quyết định nó có gây mất ngủ hay không. Theo bác sĩ Trần Hải Long, thời điểm “vàng” để uống nước vối là vào buổi sáng hoặc trưa, sau bữa ăn khoảng 30 phút. Đây là lúc cơ thể đang tiêu hóa, nước vối sẽ giúp hỗ trợ chuyển hoá, tránh được cảm giác đầy bụng mà không ảnh hưởng đến giấc ngủ.
Về liều lượng, mỗi ngày chỉ nên uống khoảng 500ml – 1 lít nước vối loãng. Không nên đun quá đặc hoặc hãm lâu để tránh tinh dầu và chất chát tanin ra nhiều, gây kích thích thần kinh. Và nhớ, tuyệt đối không uống ngay trước khi đi ngủ – vừa dễ tiểu đêm, vừa làm gan thận “tăng ca” ban đêm.
“Nước vối là bạn thân của đường ruột, nhưng đôi khi lại là kẻ phá rối giấc ngủ nếu ta dùng sai cách.” – bác sĩ Trần Hải Long chia sẻ.
Kết hợp nước vối với thảo dược khác
Muốn tận dụng lợi ích thanh nhiệt mà vẫn ngủ ngon, bạn có thể phối hợp nước vối với một số thảo dược mang tính an thần. Dưới đây là một vài gợi ý:
- Trà vối + tâm sen: giúp thanh tâm, an thần, hỗ trợ người hay mơ nhiều, ngủ không sâu.
- Trà vối + hoa nhài: dịu thần kinh, thích hợp cho người hay lo âu, căng thẳng.
- Trà vối + lạc tiên: tốt cho người mất ngủ do rối loạn thần kinh thực vật.
Bạn có thể đun lá vối với một ít thảo dược kể trên (khoảng 3-5g mỗi loại), để nguội rồi uống vào buổi chiều hoặc đầu tối. Nếu thấy hợp thì duy trì 2-3 lần/tuần là đủ.
Ngoài ra, nếu bạn đang gặp tình trạng mất ngủ do khí huyết hư, nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ để được kê bài thuốc phù hợp thể trạng hơn là tự kết hợp tùy tiện.
Gợi ý các bài thuốc từ nước vối giúp ngủ ngon
Trà vối + tâm sen
Bài trà này được nhiều người tin dùng vì vừa giúp ngủ ngon, vừa hỗ trợ điều hoà huyết áp nhẹ. Cách pha:
- Chuẩn bị: 1 nắm nhỏ lá vối khô + 5g tâm sen khô.
- Đun với 1 lít nước trong 10 phút.
- Để nguội, chia làm 2 lần uống trong ngày, tránh dùng sau 20h.
Không nên dùng bài này liên tục quá 10 ngày nếu chưa hỏi ý kiến bác sĩ, vì tâm sen có tính hàn, dễ gây tiêu chảy ở người tỳ vị yếu.
Trà vối + hoa nhài
Hoa nhài nổi tiếng với tác dụng thư giãn tinh thần, giảm stress. Khi kết hợp với lá vối, sẽ tạo ra thức uống dịu nhẹ, phù hợp với người thường xuyên phải “chạy deadline” và ngủ không yên.
Cách pha:
- 1 nắm lá vối tươi hoặc khô rửa sạch + 3-4 bông hoa nhài tươi hoặc khô.
- Hãm trong ấm giữ nhiệt 15 phút là dùng được.
- Có thể uống nóng hoặc để nguội, không nên thêm đường.
Đây cũng là lựa chọn hợp lý cho người già hay trằn trọc lúc nửa đêm.
Như vậy, nước vối có thể là người bạn tốt của giấc ngủ, hoặc là nguyên nhân khiến bạn thao thức – tất cả tùy thuộc vào cách bạn sử dụng. Hãy hiểu rõ cơ thể mình và chọn đúng phương pháp để tận dụng lợi ích mà loại nước mộc mạc này mang lại.
Kết luận: Uống nước vối có mất ngủ không?
Vậy cuối cùng, nước vối có mất ngủ không? Câu trả lời là: “Có thể có, cũng có thể không” – tuỳ thuộc vào cơ địa, thói quen uống và liều lượng bạn sử dụng mỗi ngày. Nếu bạn là người có thể trạng nhiệt, ăn uống tốt, không gặp vấn đề tiêu hoá thì nước vối là lựa chọn lành tính, giúp thanh lọc cơ thể mà không ảnh hưởng đến giấc ngủ.
Ngược lại, nếu bạn thuộc nhóm người tỳ vị yếu, hay đi ngoài phân lỏng, người mệt mỏi, ngủ không sâu… thì việc uống nước vối (nhất là uống đậm, uống lạnh, hoặc uống gần giờ ngủ) có thể khiến tình trạng mất ngủ trầm trọng hơn. Khi đó, thay vì tự ý dùng, bạn nên tìm hiểu nguyên nhân mất ngủ từ gốc và chọn giải pháp phù hợp hơn.
Gợi ý dành cho người hay mất ngủ khi dùng nước vối
- Không uống nước vối đặc, nhất là vào buổi tối.
- Nên phối hợp với thảo dược an thần nhẹ như tâm sen, lạc tiên nếu muốn dùng ban đêm.
- Người tỳ vị yếu, cơ địa hàn nên hạn chế hoặc dùng theo hướng dẫn của bác sĩ Y học cổ truyền.
- Ngủ đúng giờ, tránh dùng thiết bị điện tử trước khi ngủ, tạo môi trường phòng ngủ yên tĩnh để hỗ trợ giấc ngủ tốt hơn.
Bác sĩ Long chia sẻ thêm:
“Mất ngủ không chỉ vì đồ uống, mà còn vì cảm xúc, lối sống, khí huyết, lục phủ ngũ tạng hoạt động không cân bằng. Nước vối chỉ là một phần nhỏ, điều quan trọng là ta cần nhìn rộng và chăm sóc cơ thể một cách toàn diện.”
Nếu bạn đã thử nhiều cách mà vẫn khó ngủ, hãy cân nhắc việc sử dụng các bài thuốc y học cổ truyền chuyên biệt cho từng thể bệnh. Đừng để mất ngủ âm thầm bào mòn sức khỏe, tinh thần và chất lượng sống mỗi ngày.
Câu hỏi thường gặp
Uống nước vối thay nước lọc mỗi ngày có tốt không?
Có thể, nếu bạn có sức khoẻ ổn định và uống với liều lượng hợp lý. Tuy nhiên, không nên uống nước vối đặc liên tục trong thời gian dài vì có thể gây mất nước, rối loạn tiêu hoá và ảnh hưởng đến giấc ngủ ở một số người.
Người huyết áp thấp có nên uống nước vối không?
Người huyết áp thấp nên hạn chế dùng nước vối, nhất là uống nhiều vào buổi sáng khi chưa ăn gì, vì có thể gây chóng mặt, mệt mỏi do hạ huyết áp nhẹ.
Uống nước vối lạnh có ảnh hưởng đến giấc ngủ không?
Có thể có. Nước vối lạnh dễ làm lạnh bụng, rối loạn tiêu hoá, nhất là vào buổi tối, từ đó gián tiếp ảnh hưởng đến giấc ngủ. Tốt nhất nên uống nước vối ấm hoặc ở nhiệt độ phòng.
Trẻ em và phụ nữ mang thai có uống được nước vối không?
Trẻ em dưới 3 tuổi và phụ nữ mang thai 3 tháng đầu không nên dùng nước vối thường xuyên. Nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn.
Lời nhắn từ bác sĩ
Nếu bạn đang băn khoăn nước vối có mất ngủ không, hãy bắt đầu từ việc quan sát cơ thể sau mỗi lần uống. Giấc ngủ là món quà của sự cân bằng. Nếu đã lệch rồi, thì chỉ có điều chỉnh toàn diện mới giúp bạn lấy lại “tấm vé về ga bình yên”. Đừng ngại đặt câu hỏi, cũng đừng cố chịu đựng những đêm trắng – để bác sĩ YHCT như tôi giúp bạn sớm có giấc ngủ tròn!
👉 Đặt lịch tư vấn với bác sĩ Trần Hải Long để được chẩn đoán thể bệnh mất ngủ và hướng dẫn dùng thảo dược đúng cách!
