Cùng là bệnh yếu sinh lý nhưng được chia thành nhiều thể bệnh khác nhau, tùy thuộc vào tình trạng hư – thực, hàn – nhiệt của từng anh em. Yếu sinh lý thể thận âm hư là tình trạng tôi gặp khá nhiều tại phòng khám. Tuy nhiên, nhiều người lại không biết mình thuộc thể này, nên thường điều trị sai hướng, khiến bệnh ngày càng nặng hơn. Chính vì vậy, hôm nay tôi chia sẻ ca bệnh yếu sinh lý thể thận âm hư điển hình để anh em hiểu rõ hơn về nguyên nhân, biểu hiện, cách điều trị đúng đắn.

Thông tin ca bệnh – Anh N.Q.T (38 tuổi, Hà Nội)

Anh N.Q.T đến phòng khám trong tình trạng yếu sinh lý kéo dài hơn 1 năm. Qua khai thác tiền sử:

• Làm việc trong lĩnh vực kinh doanh, áp lực công việc cao, thường xuyên căng thẳng.
• Hay thức khuya làm việc tới 1-2 giờ sáng.
• Có thói quen uống cà phê, hút thuốc lá.

Triệu chứng sinh lý: Gần 2 năm nay xuất hiện các biểu hiện điển hình như:

• Giảm ham muốn, tần suất quan hệ khoảng 1 lần/2 tháng.
• Dương vật khó cương, lúc cương được thì lại không đủ cứng để quan hệ.
• Nhiều khi mới nhập cuộc đã nhanh xuất tinh, không kiểm soát được.

Triệu chứng kèm theo:

• Hay cảm thấy nóng bừng, miệng khô, họng khát, ra mồ hôi trộm ban đêm.
• Lưng gối mỏi, ù tai, hoa mắt.
• Thường xuyên mệt mỏi, mất ngủ kéo dài.

Qua thăm khám và khai thác kỹ tiền sử, tôi nhận định đây là trường hợp yếu sinh lý thể thận âm hư.

Anh em hình dung thế này, trong YHCT, tạng thận được chia thành 2 phần là âm và dương. Thận âm chính là “nguồn nước” trong cơ thể, có vai trò nuôi dưỡng và cân bằng với thận dương. Thận dương thì ngược lại, giống như “ngọn lửa” để sưởi ấm, thúc đẩy và vận hành các hoạt động sống.

Khi thận âm suy, tức là “nước không đủ để chế ngự lửa”, thì cơ thể sẽ sinh ra tình trạng hư nhiệt – âm dịch hao tổn. Âm dịch thiếu hụt đồng nghĩa với việc cơ thể không còn đủ dưỡng chất để sinh tinh hóa khí, dẫn đến tình trạng: cậu nhỏ khó cương, dễ xuất tinh sớm.

Không chỉ vậy, âm hư sinh hư nhiệt còn khiến anh em hay bị nóng trong, dễ mất ngủ, hay đổ mồ hôi trộm ban đêm, tinh thần bứt rứt, cáu gắt. Nếu để kéo dài, Can – Tâm không được nuôi dưỡng, ham muốn tình dục giảm dần, tinh thần mệt mỏi, uể oải, chẳng còn hứng thú chuyện vợ chồng.

Nói nôm na, gốc rễ của thể bệnh này chính là hư nhiệt – âm dịch hao tổn. Vì thế, muốn đẩy lùi bệnh bền vững, phải tác động điều trị vào gốc bệnh, tức là phải: bổ âm – dưỡng tinh – giáng hỏa.

Tiền sử điều trị

Trước khi tìm đến bác sĩ Long và phòng khám Nam Y Đỗ Minh Đường, anh N.Q.T cũng từng điều trị qua vài phương pháp:

• Dùng thuốc xịt tăng sinh lý cấp tốc: Uống vào thấy cơ thể nóng bừng, cương nhanh nhưng chỉ kéo dài được vài hôm, sau đó trở lại như cũ.
• Tự mua ba kích về ngâm rượu uống: Nhưng sau 1 thời gian dùng thì thấy sinh lý không cải thiện mà tình trạng mất ngủ, nóng trong nặng hơn, thậm chí là ngứa ngáy.

Qua tiền sử điều trị của anh N.Q.T tôi có một vài lời chia sẻ và lời khuyên với các anh em như thế này, các sản phẩm tăng sinh lý cấp tốc chỉ mang tính chất kích thích tức thời, chứ không hề giải quyết được gốc bệnh. Chính vì thế mà sau khi ngưng sử dụng, các triệu chứng quay về như cũ là điều hiển nhiên. Cũng may là anh N.Q.T chưa gặp phải tác dụng phụ. Trên thực tế, có rất nhiều anh em đến phòng khám sau 1 thời gian dài dùng thuốc tăng sinh lý cấp tốc đã gặp phải một số tác dụng phụ như: bị lệ thuộc vào thuốc, dương vật sưng đau…

Anh N.Q.T sau khi dùng rượu thuốc tăng sinh lý gặp phải tình trạng như trên là do dùng sai dược liệu, sai thể bệnh. Rượu ba kích vốn là loại rượu có tính ôn ấm, bổ dương, thích hợp với những anh em thuộc thể thận dương hư (cơ địa hàn lạnh, sợ lạnh, mỏi gối, tay chân lạnh). Nhưng với người thuộc thể thận âm hư, tức là cơ thể vốn đã thiếu âm dịch, dễ nóng trong, hay mất ngủ, đổ mồ hôi trộm thì việc bổ dương, dùng rượu cay nóng chẳng khác nào “đổ thêm dầu vào lửa”.

Âm dịch vốn đã hao tổn, lại thêm chất cay nóng từ rượu ba kích, khiến hư nhiệt bốc lên mạnh hơn. Đó là lý do tại sao anh N.Q.T uống vào lại thấy mất ngủ nhiều hơn, cơ thể nóng ran, ngứa ngáy. Đây cũng là minh chứng rất rõ cho việc: cùng một vị thuốc nhưng không phải ai dùng cũng hợp, thậm chí dùng sai còn làm bệnh nặng thêm.

Phác đồ điều trị

Với trường hợp của anh N.Q.T, tôi đã xây dựng phác đồ điều trị 3 giai đoạn như sau:

Giai đoạn 1: Tư âm – bổ Thận, giáng hỏa (1 – 1,5 tháng đầu)

Mục tiêu:

• Bồi dưỡng âm dịch, phục hồi “nguồn nước” của cơ thể.
• Giảm các biểu hiện hư nhiệt: nóng trong, mồ hôi trộm, khó ngủ, khô miệng họng.
• Tạo nền tảng để cải thiện sinh lý ở giai đoạn tiếp theo.

Nguyên tắc: Tư âm, bổ thận, giáng hỏa, an thần.

Dược liệu chủ đạo:

• Bổ Thận âm: Thục địa, Sơn thù du, Hoài sơn.
• Thanh hư nhiệt, giáng hỏa: Tri mẫu, Hoàng bá.
• Kiện Tỳ, an thần: Bạch linh, Toan táo nhân.

Cách phối hợp:

• Thục địa + Hoài sơn + Sơn thù du: giúp bổ thận âm, sinh tinh dịch.
• Tri mẫu + Hoàng bá: thanh hư nhiệt, giáng hỏa hư bốc.
• Bạch linh + Toan táo nhân: kiện tỳ, an thần, cải thiện giấc ngủ.

Giai đoạn 2: Dưỡng tinh – cải thiện sinh lý (1,5 – 2 tháng tiếp theo)

Mục tiêu:

• Tăng ham muốn tình dục.
• Cải thiện khả năng cương dương, kéo dài thời gian quan hệ.
• Bồi bổ gân cốt, giảm mệt mỏi.

Nguyên tắc: Tư âm, dưỡng tinh, sinh khí, hoạt huyết.

Dược liệu chủ đạo:

• Dưỡng âm, sinh tinh: Câu kỷ tử, Thỏ ty tử, Liên nhục.
• Bổ khí huyết, mạnh gân cốt: Đương quy, Ngưu tất.
• Ôn Tỳ, trợ tiêu hóa: Ý dĩ, Cam thảo.

Cách phối hợp:

• Câu kỷ tử + Thỏ ty tử + Liên nhục: tư âm, bổ tinh, tăng chất lượng tinh dịch.
• Đương quy + Ngưu tất: dưỡng huyết, mạnh gân cốt, giúp cải thiện cương dương.
• Ý dĩ + Cam thảo: kiện Tỳ, trợ vận hóa, giúp cơ thể hấp thu tốt dược chất.

Giai đoạn 3: Cố tinh – duy trì kết quả lâu dài (tháng 3 trở đi)

Mục tiêu:

• Duy trì sự ổn định của sinh lý, tránh tái phát.
• Củng cố Thận âm, dưỡng Tâm an thần.
• Tăng sức bền, cải thiện toàn trạng cơ thể.

Nguyên tắc: Bổ âm, cố tinh, dưỡng khí huyết, an thần.

Dược liệu chủ đạo:

• Cố tinh, bổ âm: Thục địa, Sơn thù du, Mạch môn, Sa sâm.
• An thần, dưỡng Tâm: Long nhãn nhục, Viễn chí, Toan táo nhân.
• Kiện Tỳ, điều vị: Sa nhân, Cam thảo.

Cách phối hợp:

• Thục địa + Sơn thù du: bổ Thận âm, cố tinh khí.
• Mạch môn + Sa sâm: dưỡng âm dịch, thanh hư nhiệt, ngừa tái phát.
• Long nhãn nhục + Viễn chí + Toan táo nhân: an thần, dưỡng Tâm, tăng sự hưng phấn tự nhiên.
• Sa nhân + Cam thảo: kiện Tỳ, hòa vị, giúp cơ thể hấp thu thuốc bền vững.

Lưu ý: Đây là phác đồ được xây dựng dựa trên ca bệnh cụ thể. Tùy từng người có mức độ âm hư khác nhau (có hư hỏa vượng, có người âm hư kèm can uất…), tôi sẽ gia giảm dược liệu cho phù hợp. Điều trị thể Thận âm hư tuyệt đối không được nóng vội, càng không thể dùng thuốc tráng dương, vì sẽ làm hao tổn âm dịch và khiến bệnh nặng thêm.

Lộ trình dinh dưỡng

Với bệnh nhân thận âm hư như của anh N.Q.T, ăn uống giữ vai trò bổ âm dịch – sinh tinh – giáng hỏa, vừa giúp dưỡng thận, vừa ổn định tinh thần.

Nguyên tắc: Ăn thanh đạm, bổ mát, hạn chế cay nóng và kích thích mạnh.

Thực phẩm nên dùng:

• Thực phẩm bổ âm, sinh tinh: Hàu biển, ngao, sò, cá chạch, lươn nấu đậu đen….
• Thực phẩm thanh nhiệt, tư âm: Cháo hạt sen – kỷ tử – long nhãn; chè đậu đen xanh lòng; canh mướp đắng nhồi thịt….
• Thực phẩm dưỡng tâm, an thần: Long nhãn, táo đỏ, kỷ tử, mật ong….
• Rau quả mát: Lê, dưa gang, nho, cam, rau cải, rau ngót….
• Gia vị khuyến nghị: Rau húng, rau thơm, hạt sen, gừng (dùng lượng nhỏ để điều vị)…

Thực phẩm cần tránh:

• Đồ cay nóng: ớt, tiêu, sa tế, thịt nướng nhiều gia vị.
• Rượu mạnh, cà phê, thuốc lá dễ làm hao âm, tăng hư nhiệt.
• Thức ăn nhanh, chiên rán nhiều dầu mỡ dễ sinh nhiệt, khó tiêu, ảnh hưởng chức năng tỳ vị.

Chế độ dinh dưỡng kiên trì 2 – 3 tháng giúp giảm nóng trong, cải thiện giấc ngủ, bổ âm dịch, tăng chất lượng tinh dịch.

Chế độ tập luyện

Với thể thận âm hư, tập luyện cần nhẹ nhàng, điều hòa khí huyết, tránh tập nặng ra nhiều mồ hôi vì sẽ hao tổn tân dịch.

Nguyên tắc: Điều độ – nhẹ nhàng – kết hợp dưỡng tâm.

Yoga và thiền: Tập luyện 30 – 40 phút/ngày, 3 – 4 lần/tuần. Các động tác kéo giãn lưng, mở ngực, tăng tuần hoàn. Thiền thở bụng (đan điền tức) giúp an thần, giảm stress, dưỡng âm.
Bài tập Kegel: Tập luyện 2 – 3 lần/ngày, mỗi lần 10 – 15 nhịp. Bài tập này giúp tăng sức mạnh cơ sàn chậu, giúp kiểm soát xuất tinh, duy trì cương cứng.
Đi bộ, bơi nhẹ: Tập luyện 30 phút/ngày. Lưu ý vận động nhịp nhàng, không ra mồ hôi quá nhiều. Bài tập này giúp khí huyết lưu thông, dưỡng gân cốt, tăng lưu lượng máu đến cơ quan sinh dục.

Xoa bóp – bấm huyệt: Hướng dẫn xoa bóp và bấm các huyệt vị như huyệt Thận du, Tam âm giao, Quan nguyên, Khí hải. Mỗi ngày thực hiện 10 – 15 phút trước khi ngủ, có tác dụng bổ âm, an thần, tăng cường chức năng sinh lý

Kết quả điều trị

Sau khi tuân thủ phác đồ thuốc – dinh dưỡng – tập luyện, anh T. cải thiện theo tiến trình rõ rệt:

Sau 1 tháng:

• Giảm hẳn nóng trong, mồ hôi trộm đêm giảm 60 – 70%. Giấc ngủ sâu hơn, không còn trằn trọc.
• Bắt đầu có hứng thú khi gần gũi vợ, tuy khả năng cương chưa vững.

Sau 2 tháng:

• Dương vật cương cứng nhanh hơn, duy trì được 7 – 10 phút khi quan hệ.
• Ham muốn tình dục tăng rõ, tinh thần thoải mái hơn.
• Lưng gối bớt mỏi, hoa mắt ù tai cải thiện.

Sau 3 tháng:

• Quan hệ ổn định 12 – 15 phút, có thể kiểm soát xuất tinh chủ động.
• Sinh lý cải thiện bền vững, không cần thuốc hỗ trợ.
• Cơ thể khỏe khoắn, da dẻ hồng hào, tinh thần tự tin, quan hệ vợ chồng hòa hợp.